2016/07/10

TURSKA / Najčuvenije neolitsko naselje na svetu - Čatalhojuk (Çatalhöyük)

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.
*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.




Čatalhojuk / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, natkrivene neolitske kuće / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, 8000 godina stari volujski rogovi, najčešći "ukras" unutar i ispred kuće / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved







ČATALHOJUK
(Çatalhöyük /Çatalhüyük)


Šezdesetak kilometara istočno od grada Konje, kroz bespuće Anadolije i par prašnjavih sela nalazi se jedno od najpoznatijih arheoloških nalazišta praistorije u Turskoj i jedno od najpoznatijih na svetu – Čatalhojuk (Çatalhöyük, Çatalhüyük, ili Çatal Höyük). Nalazište u blizini istoimenog sela, najstarija je pronađena uređena ljudska naseobina na tlu Turske i najuređenije neolitsko naselje ikada pronađeno na svetu. Datira iz perioda između 7500. i 5700. godine pre naše ere (neolitska Vinčanska kultura na Balkanu i u Srbiji, na primer, osnovana je oko 2500 godina kasnije, oko 5000. godine p.n.e).

Utvrđeno je da je fascinantna, izuzetno velika 9000 godina stara naseobina u blizini rečice Čaršambe, nastala i nestala tokom perioda praistorije - osnovana tokom neolita, a napuštena tokom bronzanog doba. U januaru 2009. godine, Čatalhojuk je proglašen svetskom kulturnom baštinom i jednim od najstarijih uređenih ljudskih naseobina ikad pronađenih na svetu. Ovu laskavu titulu nalazištu je dodelio GHF (Global Heritage Found), svetska neprofitna organizacija za zaštitu kulturnih dobara sveta.  




Čatalhojuk / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, kuća u kojoj je na zidu pronađen najstariji pejzaž na svetu (tabla: desno, dole) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, model neolitske kuće / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, model unutrašnjosti neolitske kuće kroz koju se ulazilo preko krova / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved




Osim zidnog slikarstva, u Čatalhojuku su pronađene fantastične skulpture za koje se veruje da predstavljaju kult ženske boginje, napravljene od mermera, plavog i smeđeg krečnjaka, alabastera i bazalta. Iako su na nalazištu otkriveni i neki muški idoli, ženskih je mnogo više. Najznačajniji od njih predstavlja svečanu, sedeću figuru boginje, okruženu sa dva lava. S obzirom da je figurina pronađena u posudi za žito, pretpostavlja se da joj je namena bila da osigura dobru žetvu.


Na unutrašnjem zidu jedne od neolitskih kuća (broj 14), tokom 1960-tih pronađen je crtež za koji se smatra da predstavlja do sada najstariji pejzaž na svetu (neki ga nazivaju i najstarijom mapom na svetu). Naučnici još uvek nisu sigurni, ali većina smatra da su na slici na zidu staroj 8500 godina prikazane kuće u naselju, a u pozadini - dva povezana konusna vrha stotinak kilometara udaljenih planina - vulkana Hasana (Hasan Dağı) i Erdžijesa (Erciyes Dağı), kako izbacuju lavu (dokazano je da su vulkani još uvek bili aktivni u praistorijskom periodu). Ova dva vulkana, hiljadama godina unazad oblikovala su i turistički izuzetno posećen region Kapadokije, koji se nalazi dva i po sata vožnje severno od Konje:
http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2015/06/turska-severna-kapadokija.html



Čatalhojuk, rekonstrukcija neolitske kuće Čatalhojuka, sa najstarijim pejzažem na svetu / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, rekonstrukcija neolitske kuće sa najstarijim pejzažem na svetu / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, rekonstrukcija neolitske kuće sa merdevinama za izlazak iz kuće - iz jedne u drugu se ulazilo preko krovnog otvora / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved





Interesantno je da kako na „pejzažu“, tako i u stvarnosti, kuće Čatalhojuka izgledaju prilično tesno postavljene jedna uz drugu, sa otvorom na plafonu i merdevinama putem kojih se pelo na krov i prelazilo u druge kuće - bez prolaza između njih.


Engleski arheolog Džejms Melart (James Mellaart), sredinom XX veka predvodio je iskopavanja u Čatalhojuku. S obzirom da je nalazište relativno skoro otkriveno, iskopavanja još uvek traju - plastičnom krovnom konstrukcijom natkriveno je nekoliko grupa građevina od pečenog blata (preteče cigle). Na lokalitetu postoji i mali muzej u kojem su izložene kopije čuvenih ženskih figurina i ostalih pronađenih predmeta (originali se mahom nalaze u Muzeju anadolijskih civilizacija, u Ankari).



KAKO STIĆI: Od Konje do Ičeričumre (Içeriçumra) putem D - 715 (35 km), zatim levo ka Čumri (Çumra) još 12 km, a onda dalje ka Čatalhojuku (još oko 25 km).

RADNO VREME: 8 - 17 h. U okviru nalazišta još uvek traju iskopavanja. Kada prođete ulaznu kapiju naići ćete na veliku tablu sa leve strane na kojoj postoji natpis o tome da lokalitet nije moguće obići samostalno. Pozvonite na zvonce (instalirano na istoj tabli), čime ćete obavestiti arheologe/pomoćnike iz susedne kuće o svom prisustvu. Nakon par minuta, neko će se pojaviti da vas provede prvo kroz mali muzej, a zatim kroz arheološko nalazište.

ULAZNICE: Ulaz se ne naplaćuje.



 
Čatalhojuk, ženski idol - boginja plodnosti, sa dva lava / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, muzej / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
Čatalhojuk, muzej / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved











Još o Turskoj:













Čatalhojuk, zvono za pozivanje, na sredini table / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved







Nema komentara:

Objavi komentar